چرا آمریکا به پایگاه تروریست‌های القاعده در ادلب حمله کرد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در جریان حملات موشکی به حومه جنوبی استان ادلب، که برخی گزارش‌ها از هدف قرار گرفتن مرکز تجمع فرماندهان جبهه النصره و گروه موسوم به «حراس الدین» در ادلب حکایت دارد، بیش از 40 عنصر تروریستی کشته شدند. وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) اعلام کرده که ائتلاف بین‌المللی مسئول این حملات موشکی است. این حملات ائتلاف، روز شنبه ساعاتی پس از آن انجام شد که ارتش سوریه آتش‌بس یک‌طرفه را آغاز کرد این منطقه ساعات آرامی را پشت سر گذاشته بود و حملات هوایی متوقف شده بودند.

حملات موشکی آمریکا به مقر القاعده در ادلب

ستاد فرماندهی ارتش آمریکا اعلام کرد، مقر فرماندهی گروه القاعده در سوریه را هدف حملات موشکی قرار داده است. گزارش‌هایی نیز از کشته شدن حدود ۴۰ تن در جریان این حملات موشکی حکایت دارند.

این حمله به منطقه‌ای در استان ادلب صورت گرفته که همچنان کنترل آن در دست مخالفان و شورشیان سوری است. ارل براون، سخنگوی ستاد فرماندهی ارتش آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرده، هدف از این حمله موشکی کسانی بودند که «مسئول حمله و تهدید شهروندان آمریکایی، متحدان این کشور و کشتن غیرنظامیان بی‌گناه» بوده‌اند. وی افزود: «ما به هدف گیری تندروها ادامه می‌دهیم تا اجازه ندهیم آنها از خاک سوریه به عنوان پناهگاه امن استفاده کنند.»

پنتاگون جزئیات بیشتری از این حمله منتشر نکرده اما گزارش‌های دیگر از کشته شدن حدود ۴۰ تن در جریان این حمله موشکی حکایت دارند. در همین راستا روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم نوشت، بیش از ۴۰ تن از عناصر حراس الدین و هیئت تحریر الشام از جمله فرماندهان آنها در این حمله موشکی کشته شده‌اند. این حملات انفجارهای مهیبی را در پی داشته که حومه جنوبی استان ادلب را لرزاندند.

به موجب اطلاعات اولیه، این موشک‌ها را ائتلاف بین‌المللی شلیک کرده که تعدادشان شش موشک بوده است. منابعی نیز از وجود ابو محمد الجولانی سرکرده هیئت تحریر الشام (النصره سابق) در میان فرماندهان هدف گرفته شده، خبر می‌دهند. اخبار تایید شده حاکی از آن هستند، که سرکردگان صف اول جبهه النصره در این حملات موشکی کشته شده‌اند. ‏‫

رامی عبدالرحمان، مدیر دیده‌بان حقوق بشر سوریه، رسانه مخالفان سوری نیز به خبرگزاری فرانسه گفت: حملات موشکی نشست فرماندهان حراس الدین، انصار التوحید و گروه‌های مختلف هم‌پیمان آن دو را در داخل پادگان آموزشی در نزدیکی شهر ادلب هدف گرفتند که تعدادشان دست‌کم ۴۰ تن بود. دیده‌بان حقوق بشر سوریه اما نتوانسته مشخص کند که جنگنده‌ها این حملات را انجام داده‌اند یا این حملات با شلیک موشک‌های دوربرد انجام گرفته‌اند.

واکنش روسیه به حملات موشکی آمریکا به مقر القاعده در ادلب

حملات آمریکا علیه مقر نیروهای القاعده در ادلب دقایقی بعد از آن صورت گرفت که نیروهای دولتی سوریه و روسیه روز شنبه، ۳۱ اوت، از آغاز یک آتش‌بس در ادلب خبر دادند. این منطقه روز شنبه و پس از آنکه نیروهای سوری مورد حمایت روسیه به طور یک طرفه آتش‌بس را آغاز کردند ساعات آرامی را پشت سر گذاشته بود و حملات هوایی متوقف شده بودند.

 ارتش روسیه روز جمعه از آتش‌بس یک‌جانبه که ارتش سوریه به آن پایبند است، خبر داده بود. دمشق هم با این آتش‌بس موافقت کرد اما در عین حال "حق پاسخگویی" به هرگونه نقض آتش‌بس را برای خود محفوظ دانست.

روسیه در ارتباط با حمله آمریکا به ادلب بلافاصله واکنش نشان داد و آن را تهدیدی برای آتش بس ادلب دانست. ارتش روسیه اعلام کرد، آمریکا با حمله هوایی به منطقه حائل در ادلب سوریه توافق‌های پیشین را نقض کرده و آتش‌بس را به خطر انداخته است.

در حالی که روسیه از روز شنبه آتش بس یکجانبه‌ای را با گروه های معارض دولت سوریه در استان ادلب و برخی مناطق اطراف آن اعلام کرده بود به یکباره حملات موشکی از مبدائی نامشخص اوضاع را متلاطم ساخت. حدود یک روز بعد ستاد فرماندهی ارتش آمریکا بیانیه‌ای منتشر کرد و در آن عنوان داشت که در یک حمله هوایی مقر فرماندهی و نشست چند گروه وابسته به القاعده را با موشک های خود هدف قرار داده است.

در واقع آرامش نسبی در ادلب تنها ساعاتی پس از اعلام آتش بس یک طرفه از سوی متحدان دولت سوریه خاتمه یافت و پس از آن اوضاع تاحدودی دگرگون شد. نکته مهم اینجاست که مقام های روسی و ترکیه‌ای اعلام کردند این حمله موشکی بدون هماهنگی با آن‌ها انجام شده است.

 این حمله دولت آمریکا مورد انتقاد مسکو قرار گرفته و از آن به عنوان مانعی برای تحکیم آتش بس و استقرار صلح در سوریه یاد شده است. ارتش روسیه نیز اعلام کرد این اقدام کاخ سفید باعث برهم خوردن سریع آتش بسی شد که از چند ساعت قبل از آن تاحدودی آرامش را به منطقه آورده بود؛ علاوه بر این حمله سنتکام توافق هایی را که پیش از این میان روسیه و ایالات متحده در زمینه هماهنگی اولیه و جلوگیری از انجام عملیات تنش زا منعقد شده بود، نیز نقض کرده است.

وب سایت الجزیره به نقل از مقامات وزارت دفاع روسیه اعلام کرد این حمله بدون هماهنگی اولیه با آن‌ها یا ترکیه صورت صورت گرفت و توافق آتش بس شکننده میان نظامیان روسی و معارضان را هم بی اعتبار ساخت.

براساس این گزارش، ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده می گوید این حمله به پایگاه های آموزشی که گروه های وابسته به القاعده، در آن حضور داشتند، صورت گرفته است؛ زیرا القاعده و نظامیان نزدیک به آن در سوریه مسئول حملات و تهدیدات علیه شهروندان آمریکایی، شرکای واشنگتن و غیرنظامیان بی‌گناه هستند.

یکی از دلایل نارضایتی روسیه آن است این حملات در زمانی صورت گرفت که نیروهای روس هم در ادلب حضور داشتند به همین دلیل روسیه این اقدام را حمله ای از روی بی‌تفاوتی توصیف کرده است. با این حال مقام های روس تلفات حمله موشکی به معارضان را سنگین ارزیابی کردند.

براساس این گزارش استان ادلب سه میلیون نفر جمعیت داشت که اکنون نزدیک به نیمی از آن ها آواره شده‌اند. این استان آخرین منطقه مهم در سوریه است که معارضان و برخی گروه های تروریستی نزدیک به القاعده در آن مستقر هستند. گفته می شود گروه‌ها شبه نظامی تحریر الشام، گروه‌های به اصطلاح جبهه آزادی ‌بخش ملی و اعضای حراس‌الدین و برخی گروه‌های سلفی نزدیک به داعش در این منطقه هنوز حضور دارند. بیشتر مناطق سوریه اکنون در اختیار دولت مرکزی دمشق و نیروهای نزدیک به بشار اسد قرار دارد.

خبرگزاری «رویترز» نیز از نارضایتی مسکو از پنتاگون به علت بی توجهی به موضوع اطلاع رسانی پیش از حمله نظامی سخن گفت. این گزارش به نقل از خبرگزاری روسی «تاس» افزوده است براساس توافقی که پیش از این میان نیروهای ائتلاف و روسیه صورت گرفته بود، اینگونه حملات باید پیش از آغاز به اطلاع مسکو می رسید. روسیه حتی هرگونه پرواز هواپیماها بر فراز منطقه ادلب را به دلیل آتش بس متوقف کرده بود.

این دومین آتش‌بس یک طرفه‌ای است که در یک ماه اخیر در ادلب و در منطقه شمال غرب سوریه به اجرا در آمده است. به گفته «بثینه شعبان» یکی از مشاوران ارشد بشار اسد رئیس جمهوری سوریه، آتش بس اخیر موقتی بود و در راستای راهبرد دمشق برای آزادسازی کامل این منطقه صورت گرفت. وی تاکید کرد تصمیم دولت سوریه این است که نیروهای معارض را شکست بدهد تا نظامیان ترکیه ای هم سوریه را ترک کنند.

از این رو برخی تحلیلگران گمانه زنی دیگری را هم مطرح می کنند. در چند هفته اخیر روند موفقیت هایی که دمشق در مقابل معارضان به دست آورده بود چشمگیرتر شدند به ویژه آنکه برخی از خطوط مواصلاتی این گروه‌ها به طور کامل قطع شد. در واقع سوریه خود را برای پیروزی نهایی بر تروریست‌ها آماده می‌کند. به نظر می‌رسد آتش بس اخیر نیز یک تاکتیک برای دادن مهلت به تروریست‌ها بود، اما وقوع حملات هوایی به مرکز تجمع آن‌ها، تصمیم‌گیران آن ها را هوشیارتر و احتمال دستیابی به توافقی برای تسلیم شدن آن‌ها سخت‌تر می‌کند. در عمل ممکن است حمله آمریکا با هدف ایجاد اختلال در روند پیروزی‌های روسیه و سوریه انجام شده باشد.

جلوگیری از پیشروی ارتش؛ مهمترین هدف حملات موشکی آمریکا به مقر القاعده در ادلب

مهمترین هدف ایالات متحده از حمله به مقر تروریست ها در ادلب را باید در تلاش‌های واشنگتن برای حفظ چرخه بحران و جنگ در سوریه قلمداد کرد که این هدف با پیشروی های اخیر ارتش سوریه در ادلب برای بازپس‌گیری مناطق تصرف شده توسط تروریست‌ها به ویژه با فتح شهر راهبردی خان شیخون به مخاطره افتاده است. استان ادلب در شمال غرب سوریه آخرین قطعه بزرگ این کشور است که پس از گذشت بیش از هشت سال از جنگ هنوز در دست شورشیان است. با فتح ادلب پازل بزرگ و پیچیده بحران‌سازی در سوریه خاتمه خواهد یافت و شکست کاملی نصیب جبهه مخالفان بین المللی دمشق خواهد شد. نیروهای ارتش سوریه تحت حمایت روسیه و رزمندگان مقاومت از اواخر آوریل عملیات بزرگ حمله به دژ اصلی تروریست‌ها در ادلب را آغاز کرده‌اند.

با این حال در آخرین دور از مذاکرات آستانه که مردادماه میان ایران، روسیه و ترکیه برگزار شد در مورد آتش بس در ادلب توافق صورت گرفت اما چند روز پس از این توافق به دلیل نقض آتش بس از سوی تروریست‌ها ارتش سوریه عملیات خود را مجدداً از سر گرفت.

فرماندهی ارتش سوریه 14 مرداد ماه در بیانیه‌ای اعلام کرد که ارتش، اول اوت با آتش‌بس در منطقه «کاهش تنش» در ادلب موافقت مشروط کرده بود «اما گروه‌های تروریستی مورد حمایت ترکیه، تعهد به آن را رد و حملاتی به غیرنظامیان در مناطق امن انجام دادند».

در این شرایط به نظر می رسد مقامات آمریکایی برای جلوگیری از نقض مجدد آتش بس توسط تروریست‌های تحریرالشام و وابستگان به آن جلسه فرماندهان این گروه ها را مورد حمله قرار داد تا ضمن تضعیف تحریرالشام (القاعده) پس از مرگ جولانی، شرایط را برای تجزیه این گروه به گروه های جدیدی که شامل دسته بندی سازمان ملل از گروه های تروریستی نباشند فراهم آورد همزمان با اینکه تصرفات این گروه نیز می تواند در اختیار گروه های وابسته به ترکیه قرار گیرد. با این اقدام طبیعتاً مبانی مشروعیت بین المللی تداوم حملات ارتش سوریه به ادلب با وجود حدود 3 میلیون نفر سکنه به چالش کشیده می شود.

چنین اقدامی سابقاً نیز صورت گرفته است. این گروه تروریستی که نام کامل آن «جبهه النصره لأهل الشام» است در سال ۲۰۱۶ به دنبال فشارهای جامعه جهانی و آمریکا مجبور شد برای پاک کردن پرونده خود از جنایت‌های وحشیانه نام خود را به «جبهه فتح الشام» تغییر دهد و پیوندهای خود را با القاعده انکار کند. این اقدام مجدداً در ژانویه 2017 نیز تکرار شد و نام آن به تحریرالشام تغییر یافت.